Hoy día he debutado en un Pleno Municipal con una moción en la que defendía la propuesta de la Asociación de Vecinos de San Roque para el traslado de la centenaria estatua de Colón a la confluencia de la calle Colón con Reina Victoria.
Hice una defensa alejada de ideologías y de partidismos, buscando el consenso e intentando hacer ver la importancia que un simple traslado puede tener sobre todos nosotros. A pesar de toda la argumentación aportada pude observar claramente como el NO ya estaba decidido de antemano. Probablemente piensen ustedes que soy un ingenuo por creer que el bipartito pudiese votar a favor de una moción presentada por la oposición -y quizás tengan toda la razón- pero no podía comenzar de otra manera en un Pleno Municipal, buscando acuerdos sobre cuestiones básicas e iniciando una etapa constructiva sobre la que ir recogiendo pequeñas demandas de agentes sociales, entidades o asociaciones culturales y vecinales.
Cada día que pasa, los Plenos están más vacíos. A ningún vecino le interesa lo que allí se debate y esto debiera ser objeto de reflexión por parte de toda nuestra clase política. De nada sirve que el señor Lores mencione que quiere dignificar la política y vida municipal con un vino español por sus 25 años de concejal y luego utilice los Plenos para mociones contra la Política Europea (como iba en el orden del día). La vida municipal se dignifica recogiendo las demandas vecinales, acertadas o no, y haciendo un debate serio y sosegado sobre cada propuesta planteada.
Sentí auténtico bochorno cuando observé al señor Luis Bará frivolizar sobre la teoría del Colón pontevedrés. No tuvo reparos en decir si era Cristóbal o Cristovo o si había que poner también una estatua a Pedro Madruga, ya que ahora las últimas investigaciones lideradas por Alfonso Philippot o Rodrigo Cota apuntan en esa dirección.
Pedí nuevamente la palabra y cuando iba ejercer mi derecho de réplica lo pensé detenidamente y, por respeto a toda la gente que ha trabajado y viene trabajando intensamente en demostrar su origen pontevedrés y gallego, decidí simplemte lamentar la falta de apoyo a la propuesta.
Unicamente me gustaría puntualizarle al señor Luis Bará que cuando se decidió instalar en los Jardines de Vicenti la estatua de Colón, ésta no tenía el diseño actual y la figura presidía todo el paseo, dentro de una Alameda que era la zona de esparcimiento más concurrida de toda la clase pontevedresa.
A continuación les dejo integramente con mi intervención.
A moción que vimos a presentar ten como obxectivo
sumarnos á iniciativa da AAVV San Roque, que propón traslada-la estatua de
Cristovo Colón dende o seu actual emplazamento nos Xardíns de Vicenti ata a
rotonda situada entre o final do Paseo de Colón e a entrada da avenida Raína
Victoria.
Esta proposta está respaldada tamén polo Gremio de
Mareantes e a recentemente creada Asociación Cultural Colón Galego-García de la
Riega.
Con este cambio de emprazamento faríase máis visible
un dos monumentos públicos máis antigos da nosa cidade, construido hai 120
anos, obra do escultor compostelán Juan Sanmartín y Serna, quen a creou no ano
de 1892 co motivo do cuarto centeario do descubrimento. Este escultor, quen foi
becado pola deputación de Pontevedra para ampliar os seus estudos na cidade de
Roma, onde deseñou esta obra, foi ampliamente recoñecido e premiado
internacionalmente.
Concurren outro tipo de circunstancias que
aconsellan esa posta en valor da estatua. É hoxe comúnmente aceptado que a Nao
Santa María, chamada orixinalmente ‘A Galega’ que utilizóu Colón na súa
primeira viaxe de descubrimento foi construida nos asteleiros de Pontevedra,
tal como afirmóu o padre Sarmiento no século XVIII. Así mesmo queda recollido
no documento de concesión do título da cidade de Pontevedra do ano 1836. Esa
información foi amplamente tratada polo historiador pontevedrés Celso García de
la Riega na súa obra “La Gallega, nave capitana de Colón”.
Non é a nosa función analizar a figura de Colón,
pero non cade dúbida de que se trata dun dos persoaxes máis coñecidos da
Historia, que xenera unha gran curiosidade e controversia no mundo enteiro,
polo que calquer cidade ou localidade que ten algún tipo de relación co
persoaxe adoita aproveitala como atracción turística, e sumala á súa oferta
histórica e cultural. Poderíamos poñer unas ducias de exemplos pero baste o de
Baiona, onde con motivo da arribada probablemente circunstancial da carabela “A
Pinta” obteñen amplo recoñecimento internacional e gran rendibilidade.
Tampouco estamos para discutir a orixe do navegante,
pero non podemos ignorar a teoría, formulada polo citado García de la Riega,
que sostén a nacionalidade galega de Colón. Esa tese foi ampliamente divulgada,
principalmente no primeiro tercio do século pasado e defendida por
historiadores como o coruñés Enrique Zas, membro da Academia Galega da Historia
na súa obra “Galicia, Patria de Colón”, publicada na Habana en 1923, ou Ricardo
Beltrán, presidente da Comisión de Indias da Academia Española. A teoría do
Colón Galego deu orixe a máis de sesenta libros adicados específicamente a ese
tema. Asímesmo, grandes persoaxes da cultura foron ou son destacados defensores
de tese, como Castelao, Eduardo Pondal, Xosé Neira Vilas, Valle-Inclán, Wenceslao
Fernández-Flórez, Vicente Blasco-Ibáñez, Valentín Paz Andrade, Torcuato Luca de
Tena, Suárez Picallo, Fernando Pessoa, Ramón Cabanillas, Emilia Pardo-Bazán,
Manuel Quiroga, Perfecto Feijóo, Gerardo Álvarez Limeses ou Modesto Bará…, por
citar algúns de entre unha lista demasiado longa para ler enteira no tempo do
que dispoño. A maior parte dos citados, como os propios Castelao, Pondal ou
Valle-Inclán, adicaron obras á defensa do Colón Galego, e a primeira película
en cor rodada en España e unha das primeiras do mundo, foi obra do fotógrafo
pontevedrés Enrique Barreiro e adicada igualmente á defensa da orixe poiense do
navegante.
Por todo eso, a tese do Colón Galego, con
independencia de que se crea nela ou non, trascende o tema histórico para
entrar nas páxinas da cultura galega e particularmente pontevedresa. Tamén
forma parte da tradición historiográfica da nosa cidade dende o século XVIII en
que o Padre Sarmiento falou de Pontevedra como lugar de construcción da Santa
María ata os nosos días.
O traslado do monumento estaría ademáis en liña coas
actuacións do veciño Concello de Poio, que ven de restaurar a coñecida como
Casa Natal de Colón e construido un edificio anexo, conxunto arquitectónico no
que próximamente será inaugurada unha exposición permanente que servirá de
museo adicado a Colón.
A rotonda proposta como lugar de emprazamento da
estatua, mirando ao mar, atópase a escasos metros do barrio mariñeiro da
Moureira, do antigo emplazamento dos asteleiros onde foi construida a Nao Santa
María e, en liña recta, do lugar de Porto Santo, en Poio, onde se atopa a súa
probable Casa Natal e no lugar preciso onde remata a rúa que leva o nome do
navegante. O monumento embelecería esa zona, unha das principais entradas da
nosa cidade e realzaría a importancia que o Porto de Pontevedra tivo durante
moitos séculos e que axudóu a conformar a nosa cidade como unha cidade que
vivía do mar.
Entendemos que esta é unha proposta constructiva e
allea a calquer tipo de posicionamento político, e que este asunto pode ter un
tratamento parecido ao que se lle daba no primeiro tercio do século XX, cando
persoas de toda sensibilidade política, cultutral ou social da nosa cidade e de
fora, poñíanse de acordó na defensa da relación entre Pontevedra e Colón. É
unha proposta boa para a cidade, que non dana a ninguén e que como xa queda
dito, conta co respaldo de asociacións veciñáis e culturáis.
Por todo o exposto, pedimos o consenso de tódolos
grupos políticos no apoio a esta moción.
